بازیافت مواد پلاستیکی یعنی فرآیند جمع‌آوری، پردازش، و تبدیل پلاستیک‌های مصرفی به مواد بازیافتی یا مواد قابل استفاده مجدد. این عمل به منظور کاهش زباله‌های پلاستیکی، حفظ منابع طبیعی، و کاهش تأثیرات منفی بر محیط زیست انجام می‌شود. درواقع، پلاستیک‌های مصرفی جمع‌آوری می‌شوند، سپس پس از پردازش، به مواد بازیافتی تبدیل می‌شوند که می‌توانند در تولید محصولات جدید پلاستیکی یا غیرپلاستیکی مورد استفاده قرار گیرند. پلاستیک‌ها به دو دسته “قابل بازیافت” و “غیرقابل بازیافت” تقسیم می‌شوند. قابلیت بازیافت هر نوع بستگی به نوع و مشخصات آن دارد.
با کمی دقت متوجه میشویم که اطراف ما پلاستیک های متنوع و زیادی وجود دارد. بطری آب معدنی ، ظروف و کیسه های مواد غذایی و … همه از پلاستیک هستند . پس قطعا این مقدار استفاده از پلاستیک هم مزایا و هم معایبی دارد . چاره ای که بشر برای رفع معایب آن در نظر گرفته ، بازیافت پلاستیک ها است .
فرآیند بازیافت پلاستیک
- جمع‌آوری: در این مرحله، پلاستیک‌های مصرفی از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شوند. این منابع ممکن است شامل سطل‌های زباله، مراکز بازیافت، یا منابع دیگر باشند.
- جداسازی: پس از جمع‌آوری، پلاستیک‌ها باید از دیگر مواد غیرپلاستیکی جدا شوند. این مرحله شامل جداسازی پلاستیک‌ها بر اساس نوع و نوارهای رنگی آنها می‌شود.
- شستشو: پلاستیک‌ها باید شسته شوند تا از آلودگی‌های سطحی و ذرات خارجی پاک‌سازی شوند.
- خرد کردن: در مرحله خرد کردن، پلاستیک‌ها به قطعات کوچکتر خرد می‌شوند. این فرآیند باعث افزایش سطح مواد برای پردازش بعدی می‌شود.
- ذوب: قطعات پلاستیک خردشده به مرحله ذوب می‌روند. در این مرحله، پلاستیک به وضعیت مایع درمی‌آید.
- تولید مواد بازیافتی: پس از ذوب، مواد پلاستیکی به شکل مواد بازیافتی تولید می‌شوند. این مواد می‌توانند به عنوان مواد اصلی یا ماده افزودنی در تولید محصولات جدید مورد استفاده قرار گیرند.
- تولید محصولات جدید: مواد بازیافتی پلاستیک به مرحله تولید محصولات جدید می‌روند. این محصولات می‌توانند محصولات پلاستیکی یا غیرپلاستیکی باشند.
- بازاریابی و فروش: محصولات بازیافتی به بازار عرضه شده و به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شوند.
انواع پلاستیک ها
پلاستیک‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که بر اساس خصوصیت‌ها و استفاده‌های مختلف از آنها تعریف می‌شوند. دسته‌بندی‌های مهم پلاستیک‌ها عبارتند از:
- پلاستیک‌های ترموپلاستیک: این نوع پلاستیک‌ها به حرارت قابل تغییر و به شکل مایع در مراحل تولید قبل از تثبیت نهایی تبدیل می‌شوند. این پلاستیک‌ها می‌توانند تا چندین بار ذوب و تشکیل شوند. نمونه‌هایی از این گونه پلاستیک‌ها شامل پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن هستند.
- پلاستیک‌های ترموستاتیک: این نوع پلاستیک‌ها پس از تشکیل نهایی به شکل سفت و غیرقابل تغییر در حرارت می‌مانند. آنها در دماهای بالا به طور کامل ذوب نمی‌شوند. پلاستیک‌های ترموستاتیک شامل پلی‌وینیل کلراید (PVC) و پلی‌اتر هستند.
- پلاستیک‌های الاستومری: این نوع پلاستیک‌ها انعطاف‌پذیر و ارتجاعی هستند و در مقابل تنش و کشش مقاومت دارند. مثال‌هایی از این گونه پلاستیک‌ها شامل کائوچوک و سیلیکون هستند.
- پلاستیک‌های حاوی پلیمرهای طبیعی: برخی از پلاستیک‌ها حاوی پلیمرهایی مانند نشاسته و چوب ممکن است باشند و به راحتی تجزیه شوند. این نوع پلاستیک‌ها به عنوان پلاستیک‌های بیودگرادبل نیز شناخته می‌شوند.
- پلاستیک‌های تقویت‌شده با الیاف: برخی از پلاستیک‌ها با الیافی مانند شیشه، کربن، یا آرامید تقویت می‌شوند تا مقاومت بالاتری داشته باشند. این نوع پلاستیک‌ها اصولاً در صنایع ساختمانی و خودروسازی استفاده می‌شوند.
دسته بندی پلاستیک ها بر اساس نوع پلیمر
پلاستیک‌ها بر اساس نوع پلیمری که در تشکیل آنها نقش دارد، به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی‌ها به تنوع گسترده‌ای از پلاستیک‌ها اشاره دارند:
- پلاستیک‌های پلی‌اتیلن (Polyethylene): پلی‌اتیلن یکی از پرکاربردترین انواع پلاستیک است و به دو زیرگروه تقسیم می‌شود:
- پلی‌اتیلن با فشار بالا (HDPE): معمولاً برای تولید بطری‌ها، لوله‌ها، و ظروف مقاوم به استفاده می‌آید.
- پلی‌اتیلن با فشار پایین (LDPE): اغلب برای تولید کیسه‌های پلاستیکی و فیلم‌های بسته‌بندی استفاده می‌شود.
- پلاستیک‌های پلی‌پروپیلن (Polypropylene): این نوع پلاستیک برای تولید بطری‌ها، لوله‌ها، فرش‌ها، و سایر محصولات به کار می‌رود.
- پلاستیک‌های پلی‌وینیل کلراید (PVC): PVC معمولاً برای لوله‌ها، پنجره‌ها، کفپوشها، و مصارف ساختمانی استفاده می‌شود.
- پلاستیک‌های پلی‌استایرن (Polystyrene): این دسته شامل انواع مختلفی از پلاستیک‌ها می‌شود، که شامل پلاستیک‌های سفید، شفاف، و پنبه‌ای است که برای تولید ظروف یکبار مصرف، قطعات الکترونیکی، و سایر محصولات به کار می‌روند.
- پلاستیک‌های پلی‌اتر (Polyester): این دسته شامل پلاستیک‌هایی مانند PET (پلی‌اتیلن ترفتالات) است که برای تولید بطری‌های نوشیدنی و الیاف مصنوعی (مثل پارچه‌ها) استفاده می‌شوند.
- پلاستیک‌های پلی‌کربنات (Polycarbonate): پلاستیک‌های پلی‌کربنات به دلیل شفافیت و مقاومت در برابر شکستن برای تولید محافظ صفحه‌های تلفن همراه و سایر محصولات الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- پلاستیک‌های پلی‌کلریت (Polycarbonate): این نوع برای تولید قطعات خودرو، سیستم‌های آب‌شیرین کننده، و ابزارهای پزشکی به کار می‌رود.
- پلاستیک‌های پلی‌یورتان (Polyurethane): از پلی‌یورتان برای تولید فوم‌های نرم، کفپوشها، و قطعات ایزولاسیون استفاده می‌شود.
مزایای بازیافت پلاستیک چیست؟
همانطور که گفتیم ، با توجه به استفاده گسترده از پلاستیک ، قطعا باید به بازیافت پلاستیک و مواد پلاستیکی اهمیت زیادی بدهیم! اما چه مزیت هایی دارد؟ بازیافت پلاستیک‌ها از نظر اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی مزایای زیادی دارد و به حفظ منابع طبیعی و کاهش آثار منفی پلاستیک‌ها بر جهان کمک می‌کند. برای مثال:
- حفظ منابع طبیعی: بازیافت پلاستیک به معنای استفاده مجدد از مواد اولیه پلاستیکی و کاهش نیاز به استخراج نفت خام، که به عنوان منبع اصلی تولید پلاستیک استفاده می‌شود، است. این باعث صرفه‌جویی در منابع طبیعی می‌شود.
- کاهش زباله‌ها: با بازیافت پلاستیک‌ها، تولید زباله‌های جامد کمتری صورت می‌گیرد. این کاهش در پسماندها به بهبود کیفیت محیط زیست کمک می‌کند و همچنین از تخریب منابع زمینی جلوگیری می‌کند.
- کاهش آلودگی هوا: تولید پلاستیک از نفت خام ممکن است باعث آلودگی هوا به وسیله گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های دیگر شود. بازیافت پلاستیک‌ها به کاهش میزان استفاده از نفت و در نتیجه کاهش آلودگی هوا کمک می‌کند.
- صرفه‌جویی اقتصادی: بازیافت پلاستیک‌ها ممکن است به ایجاد مزایا اقتصادی برای جوامع منطقه‌ای و جهانی منجر شود. این شامل ایجاد مشاغل جدید در صنعت بازیافت و کاهش هزینه‌های مرتبط با دیپوزیت زباله‌ها نیز می‌شود.
- کاهش مصرف انرژی: تولید پلاستیک از مواد اولیه نیاز به مصرف انرژی بسیار زیادی دارد. بازیافت پلاستیک کمک به کاهش مصرف انرژی در فرآیند تولید مواد بازیافتی می‌کند.
- محافظت از جانوران و محیط زیست: پلاستیک‌های بازیافتی کمتر به عنوان زباله‌ها در محیط طبیعی منتشر می‌شوند. این موضوع به حفظ جانوران و محیط زیست کمک می‌کند.
- کاهش گازهای گلخانه‌ای: با کاهش تولید پلاستیک‌های جدید و افزایش استفاده از مواد بازیافتی، انرژی و منابع کمتری برای تولید پلاستیک‌ها مصرف می‌شود و در نتیجه میزان گازهای گلخانه‌ای کاهش می‌یابد.
- بهبود تصویر شرکت‌ها و برندها: شرکت‌ها و برندها که به بازیافت پلاستیک‌ها و کاهش تأثیرات منفی بر محیط زیست توجه می‌کنند، به چشم جامعه بهتر دیده می‌شوند و می‌توانند ارتباطات مثبت با مصرف‌کنندگان خود ایجاد کنند.
جمع بندی:
بازیافت پلاستیک‌ها به حفظ منابع طبیعی و کاهش زباله‌ها کمک می‌کند. این عمل باعث کاهش مصرف انرژی، کاهش آلودگی هوا و آب، و مزایای اقتصادی برای جوامع می‌شود. همچنین، بازیافت این مواد به حفظ جانوران و محیط زیست کمک می‌کند و به کاهش گازهای گلخانه‌ای مشکلات محیط زیستی نیز توجه دارد.